1. Vua với Xe chống Vua với Tốt
Xe là quân có khả năng tự mình chiếu hết Vua đối phương. Do đó điều quan trọng trong cờ tàn Xe là phải chống lại Tốt của đối phương. Thường thường khi Xe chống Tốt thì Xe thắng, thậm chí cả khi Vua bên mạnh còn cách xa Tốt, nhưng kịp thời tiến gần lại Tốt khi cần thiết thì việc giành thắng lợi cũng chỉ là đơn giản và dễ dàng.
Trắng đi trước (Hình 141)
Ví dụ 1: Trên thế cờ như ở hình 141. Nếu Trắng đi trước sẽ thắng; còn Đen đi trước là Hoà.
Nếu Trắng đi trước, Vua Trắng có nhiệm vụ phải tiến lại gần Tốt Đen. Nếu Trắng đi:
1. Vc7-d6 Vb5-c4
2. Vd6-e5 b4-b3
3. Ve5-e4 Vc4-c3
4. Ve4-e3 b3-b2
Và bên Trắng sẽ không thành công trong việc thực hiện mục tiêu. Ở đây cách đánh chính xác nhất chỉ có thể như sau:
1. Vc7-b7!
Đi nước này, Đen bất ngờ lâm vào thế bí nước đi. Lúc này dù Đen có xoay xở kiểu gì thì cuối cùng Vua Trắng vẫn vòng được sang đầu Tốt Đen.
1. … Vb5-c4
2. Vb7-b6! b4-b3
3. Vb6-a5! Vc4-c3
4. Va5-a4 b3-b2
5. Va4-a3 và Trắng thắng
Trắng đi trước (Hình 142)
Ví dụ 2: Thế cờ như ở hình 142, cho thấy hai bên ở thế đối Vua hàng dọc và Trắng đi trước sẽ thắng. Trắng đi trước, nếu chơi thuần thiếu sự nhạy bén thì 1. Xd1 sau đó Đen đáp lại 1. … d4 và 2. Vd7 Vd5! lập tức bên Trắng sa vào thế bí nước, và thế tàn cuộc sẽ kết thúc bằng kết quả Hoà.
Song nếu Trắng chơi một nước cờ tưởng như vô nghĩa, thắng bại sẽ rõ ngay.
1. Xd4-d3 hoặc
1. Xd4-d2 d5-d4
2. Ve7-d7 Ve5-d5
3. Xd2-d1
Bên Đen sẽ rơi vào thế bí nước đi. Đây là tư tưởng chủ đạo của việc giải thế cờ này.